Jesień to sezon Vata charakteryzujący się zwiększonym wiatrem, suchością, powiewem zimna. Pod koniec października letnie upały ustępują miejsca niższym temperaturom. Placki dyniowe, zupa dyniowa coraz częściej mogą pojawiać się na naszym stole.
Umysł
Krajobraz późnej jesieni inspiruje do podsumowania ostatnich miesięcy, sprzyja refleksjom na temat życia. Drzewo, latem bujne i ciężkie z zielonymi liśćmi i obfitymi owocami, traci swoją szatę. W tej porze roku element przestrzeni staje się bardziej widoczny. Kulturowe obchody słowiańskich Dziadów, amerykańskiego Halloween czy meksykańskiego Dia De Los Muertos również nawiązują do kończącego się cyklu życia. Panujący za oknem chłód i ciepło domowego kominka sprawiają, że chcemy spędzać więcej czasu z bliskimi.
Pogoda
Październikowy klimat jest nieprzewidywalny, więc pamiętaj o zabraniu ze sobą dodatkowych warstw ciepłej odzieży, aby uniknąć przeziębienia. Powietrze jest suche, co prowadzi do wysuszenia skóry. Ziemia wysycha i kurczy się, to samo może odczuwać nasze ciało.
Ciało
Twoje ciało, aby zachować ciepło kieruje krew z kończyn do rdzenia. Efekt ten sprawia, że skóra wydaje się blada i szara w porównaniu z blaskiem lata. Twoje mięśnie mogą być zmęczone, a dłonie i stopy zimne. Podobnie jak u zwierząt, chłodniejsza pogoda i krótsze dni sprawiają, że czujesz się jak w stanie hibernacji. Październik to dobry czas na dodatkowy odpoczynek i wyciągnięcie z szafy ciepłej czapki i skarpetek.
Na każdą doszę jesienna zmiana klimatu wpływa w wyjątkowy sposób. Chłodniejsza pogoda przynosi ulgę osobom typu Pitta. Ich ciepły, oleisty charakter równoważony jest chłodnym, suchym powietrzem. Dłuższe noce zapewniają więcej czasu pod uspokajającym blaskiem księżyca. Pitta ma w tym czasie szansę na naładowanie baterii wyczerpanych podczas letnich miesięcy.
Natomiast taka aura sprzyja osobom typu Kapha. Jednak spadające temperatury i dłuższe noce mogą być dla nich największym wyzwaniem. W przypadku osób typu Vata jesień może zaburzyć ich równowagę. Umysł Vaty narażony jest na odczuwanie lęku, martwienie się o przyszłość lub odczuwanie melancholii. Te osoby najbardziej muszą starać się, aby zapobiec chorobom.
Zwiększony apetyt pojawia się w momencie, gdy twoje ciało próbuje zbudować warstwę izolującego tłuszczu pod skórą, aby pomóc ci zachować ciepło przez zimę. Wraz ze wzrostem apetytu będziesz mieć większą ochotę na skrobiowe i ciężkie potrawy, takie jak ziemniaki i zboża.
Typy Kapha mogą zmagać się bardziej niż zwykle z apetytem na słodkie i “emocjonalne” jedzenie o tej porze roku. Sezon w naturalny sposób wywołuje przejadanie się. Również osoby typu Pitta będą odczuwały większą potrzebę jedzenia. One jednak mogą pozwolić sobie na spożywanie cięższych pokarmów. Generalnie Pitta ma bardzo dobrą przemianę materii.
Typy Vata stwierdzą, że apetyt jest silniejszy, ale niestety ich trawienie jest nadal słabe. Powinny wypić szklankę ciepłej wody ze szczyptą soli i imbiru oraz kawałkiem limonki, aby nawilżyć organizm przed posiłkami, co poprawi pracę układu pokarmowego.
Vaty powinny jeść lekkostrawne potrawy, aby zrekompensować słabe trawienie. Gorące kremowe zupy lub kiczeri będą dla nich najlepsze.
Twoja skóra i błony śluzowe mogą zacząć wysychać w wyniku nieustających jesiennych podmuchów wiatru. Może to przynosić ulgę naturalnie tłustym typom Pitta i Kapha, jednak osoby Vata mogą czuć się odwodnione. Każdy jest bardziej podatny na suchy kaszel, zaparcia lub zaostrzenie chorób skóry, takich jak egzema. Tam, gdzie przeważa suchość, powszechna jest bezsenność – szczególnie u typów Vata. Powinny one zadbać o zwiększenie ilości dobrej jakości olejów w diecie. Aby przeciwdziałać suchości i budować odporność na jesień, osoby Vata szczególnie potrzebują regularnego natłuszczania skóry za pomocą ajurwedyjskiego automasażu abhyanga. Powinny pozostać nawodnione, popijając ciepłą wodę lub herbatę ziołową przez cały dzień i unikać napojów moczopędnych, takich jak kofeina, które powodują wysuszenie ciała oraz wypłukanie magnezu z organizmu.
Rutyna
Październik to czas, aby zacząć zakorzeniać się na zimę. Jedz ciepłe, gotowane jedzenie o regularnych porach. Zaplanuj (ale nie gotuj) swoje posiłki poprzedniego wieczoru. Pamiętaj, aby pójść spać przed 22:00. Zadbaj o regularny sen. Październik to czas, kiedy osoby typu Vata są podatne na niedobory energetyczne, dlatego powinny wybierać jedynie łagodne i regenerujące aktywności np. joga, tai chi.
Październik to idealny czas, aby zmniejszyć przemieszczanie się, mniej podróżować i lepiej w tym czasie unikać radykalnych zmian. Szukaj ciekawych spotkań w gronie najbliższych. Podziel się posiłkiem, usiądź przy ognisku lub poczytaj dobrą książką. Najlepiej unikać nadmiernej stymulacji, ale zbyt długi czas spędzony w samotności może również wywołać niepokój i poczucie osamotnienia.
Jesień jest najważniejszą porą roku do wykonywania automasażu abhyanga. Wykonaj tę praktykę na 20 minut przed prysznicem, aby odpowiednio odżywić swoją skórę i ciało. Olej sezamowy najlepiej nadaje się dla Vaty. Kapha skorzysta najlepiej z oliwy z oliwek, a osoby Pitta mogą wykonać automasaż ciepłym olejem słonecznikowym lub kokosowym.
Dieta
Wskazówki dietetyczne Ajurwedy na październik wpłyną pozytywnie zarówno na stan fizyczny jak i emocjonalny twojego organizmu. Ciepłe, tłuste i ciężkie pokarmy budują odporność (ojas) i przygotowują zapasy organizmu na zimę. Jednocześnie uspokajają niepokoje i koją samotność. Słodki smak odżywia, ugruntowuje i pomaga budować siłę. Słony smak zapewni nawilżenie i nawodnienie.
Dodaj do posiłków odrobinę cytryny, aby nadać soczystości smaku. Odrobina kwaśnego smaku utrzymuje wilgoć podniebienia i pozytywnie wpływa na trawienie.
Spożywaj posiłki na ciepło. Zamień sałatki na gęstą zupę, a jabłka na ciepły mus jabłkowy. Dynia, jajka, ghee, warzywa korzeniowe, orzechy, nasiona, bulion kostny i wołowina zapewniają organizmowi pożywienie, którego potrzebuje przed zimą. Dodaj do swoich potraw obfite ilości dobrej jakości olejów, takich jak olej ghee i olej kokosowy. Migdałowy shake daktylowy z cynamonem będzie genialny na chłodne poranki i może być dobrym dodatkiem do każdego jesiennego dnia.
Pikantne potrawy mogą wydawać się ciepłe podczas ich spożywania, ale rozszerzają naczynia krwionośne w skórze, co może narazić na przeziębienie. Unikaj pikantnych potraw jesienią, zwłaszcza pieprzu cayenne i chili. Umiarkowane użycie przypraw, takich jak sól, imbir, kardamon, cynamon, goździki, czarny pieprz, czosnek, cebula i tymianek są w pomocne w trawieniu cięższych pokarmów.
Zioła
Niepokoje związane z jesienią mogą sprawić, że poczujesz się wyczerpany i przytłoczony. Jesienią wszyscy łatwiej niż w innych porach roku „przesadzamy”. Następujące zioła mogą pomóc ci odpocząć, odmłodzić i wzmocnić organizm przed ostrymi zimowymi mrozami.
Dashamoola, to ajurwedyjska ziołowa mieszanka składająca się z dziesięciu korzeni, które jesienią odżywiają i koją wychłodzone ciało. Herbata Dashamoola jest słodka i cierpka, a oba te smaki przyciągają energię w dół, dzięki czemu dashamoola jest bardzo uziemniająca. Pomaga poczuć spokój, solidność i stabilność elementu ziemi. Dashamoola wspomaga również płuca i zachęca do odkrztuszania niepożądanego śluzu. Ashwagandha i korzeń lukrecji są użyteczne ze względu na ich właściwości wzmacniające i nawilżające przez cały październik.
Cynamon pobudza krążenie krwi w całym ciele. Przepłucz gardło cynamonem lub wyciśnij kawałek cytryny do herbaty ziołowej z 1/4 łyżeczki cynamonu.
Na zimne stopy genialna jest wieczorna kąpiel stóp w sproszkowanym imbirze z gorącą wodą.
Czarny pieprz również poprawia krążenie poprzez rozszerzenie naczyń. Jest to przyprawa wiatropędna (wydziela gazy) i jest przydatna przy słabym trawieniu Vata. Delikatnie rozgrzewa i nie powoduje nadmiernego pobudzenia ani przegrzania ciała, jak cayenne czy papryczka chili. Możesz dodać go wraz z cynamonem do porannej herbaty, aby zapewnić przepływ krwi, skupić umysł i pobudzić trawienie. Czarny pieprz, kurkuma i cynamon to idealne przyprawy na jesień, ponieważ nie powodują pocenia się. Zachowaj ostrożność w przypadku innych przypraw, które wypychają ciepło na powierzchnię, np. goździki. Ich stosowanie dla efektu trawiennego może być pomocne, ale w nadmiarze powoduje utratę ciepła przez skórę. Gdy zaczyna nas boleć gardło warto chwycić jednego goździka do ssania.
Płukanie gardła ciepłą woda z solą i kurkumą to kolejny sposób na początkowe gardłowe bóle.
Hingvastak churna to najlepszy sposób na rozgrzanie ognia trawiennego. Jest idealny przy schorzeniach trawiennych, podobnie jak: imbir, kurkuma i chitrak.
Jeśli masz skłonność do zaparć, możesz skorzystać z delikatnej herbaty haritaki, która łagodzi zaparcia. Pomaga usunąć nadmiar Vata z przewodu pokarmowego, zredukować gazy i wzdęcia oraz stymuluje trawienie i wchłanianie.
Inne zioła, które warto stosować w październiku to gałka muszkatołowa i shankapushpi.
Gałka muszkatołowa to sprawdzony środek na bezsenność, ponieważ jej ciężki charakter wpływa na mobilną jakość Vata, która może prowadzić do niespokojnego snu. Szczypta gałki muszkatołowej z ciepłym mlekiem przed snem działa kojąco na nerwy.
Shankhapushpi delikatnie łagodzi i uspokaja układ nerwowy i może wspomóc zdrowy sen, zmniejszyć niepokój oraz korzystnie wpłynąć na suchość przewodu pokarmowego i nerwowy żołądek.
Olejek Bhringaraj również uspokaja nerwy i zmniejsza pobudzenie i napięcie psychiczne. Wmasuj olejek w skórę głowy, aby się odprężyć.
Odżywcze zioła (rasayana) są niezbędne dla Vaty. Odmładzające dżemiki, takie jak Chyavanprash, wzmacniają i odżywiają wszystkie tkanki, budują odporność i chronią błony śluzowe, szczególnie w płucach, przed zimnym, suchym powietrzem października. Odżywianie i wsparcie wątroby pomaga również organizmowi przejść przez zmiany pór roku.
Październik to czas przemian i żywych kolorów. Nie zapominaj, że w twoim ciele zachodzi również wewnętrzna przemiana i warto odpowiednio dostosować swoją dietę i styl życia, aby zachować zdrowie.
Zapraszam na konsultacje online w celu dobrania odpowiedniej diety, ziół, stylu życia by doświadczyć wysokiej energii każdego dnia.
Zapraszamy na konsultacje ajurwedyjskie. Wanda D’Onofrio ayurwanda@gmail.com
oraz na masaże ajurwedyjskie w Warszawie. Ewa Matuszewska ewa.satya@gmail.com
Studio Dada